Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Nedir?
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), bireyin yaşadığı ya da tanık olduğu travmatik bir olay sonrasında ortaya çıkan ciddi bir ruh sağlığı sorunudur. Bu durum, bir kazadan, saldırıdan, doğal afetten ya da savaş gibi ciddi travmatik olaylardan sonra gelişebilir. TSSB, bireyin hayatını önemli ölçüde etkileyebilir ve yaşam kalitesini düşürebilir.
TSSB, genellikle travmatik olaydan sonra birkaç hafta içinde ortaya çıkar, ancak bazı durumlarda belirtiler aylar hatta yıllar sonra da gelişebilir. TSSB’nin en belirgin özelliklerinden biri, kişinin yaşadığı travmayı sürekli olarak tekrar yaşaması ve bununla başa çıkmakta zorluk çekmesidir.
TSSB Belirtileri
TSSB’nin belirtileri genellikle dört ana kategoriye ayrılır: tekrar yaşama, kaçınma, olumsuz düşünceler ruh hali değişiklikleri ve uyarılma belirtileri.
1. Tekrar Yaşama
Travmatik olay, bireyin zihninde tekrar tekrar canlanır. Bu, aşağıdaki şekillerde kendini gösterebilir:
Kabuslar: Kişi, travmatik olayı tekrar eden kabuslar görür.
Flashbackler: Kişi, olayın tekrar yaşandığı hissine kapılır ve olayın içindeymiş gibi hisseder.
İstemsiz Anılar: Kişinin aklına istemsiz olarak travmatik olayla ilgili anılar gelir.
2. Kaçınma
TSSB’li kişiler, travmatik olayı hatırlatan durumlardan, yerlerden veya kişilerden kaçınma eğilimindedir. Bu, travmatik olayı unutmaları için bir savunma mekanizması olarak ortaya çıkar. Kaçınma belirtileri şunlardır:
Hatırlatıcı Durumlardan Kaçınma: Kişi, travmatik olayı hatırlatan yerlerden, durumlardan veya kişilerden kaçınır.
Duygusal Uzaklaşma: Travmatik olayla ilgili konuşmaktan ya da düşünmekten kaçınır.
3. Olumsuz Düşünceler ve Ruh Hali Değişiklikleri
TSSB, kişinin dünyaya ve kendine olan bakış açısını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu belirtiler arasında:
Karamsarlık: Geleceğe dair olumsuz düşünceler geliştirme.
İlgi Kaybı: Önceden zevk alınan aktivitelerden keyif almama.
Suçluluk ve Utanç: Travmatik olayla ilgili kendini suçlu hissetme.
Sosyal İzolasyon: İnsanlardan uzaklaşma ve sosyal ilişkilerde zorluk yaşama.
4. Uyarılma Belirtileri
TSSB, kişinin sürekli olarak tetikte olmasına ve aşırı uyarılma durumunda olmasına neden olabilir. Bu belirtiler şunlardır:
İrritabilite: Kolayca öfkelenme ve huzursuz olma.
Uyku Problemleri: Uyuyamama ya da sık sık uyanma.
Konsantrasyon Zorluğu: Odaklanmada ve dikkati sürdürmede güçlük.
Aşırı Tepki Verme: Ani sesler ya da ani hareketlere aşırı tepki gösterme.
TSSB Nedenleri
TSSB’nin temel nedeni, bireyin yaşadığı ya da tanık olduğu travmatik bir olaydır. Ancak, her travmatik olay yaşayan kişi TSSB geliştirmez. TSSB’nin gelişiminde etkili olabilecek bazı faktörler şunlardır:
Travmanın Şiddeti: Travmanın şiddeti ve kişinin yaşadığı olayın korkunçluğu TSSB gelişiminde önemli bir rol oynar.
Kişisel Geçmiş: Kişinin daha önce yaşadığı travmalar, ruhsal bozukluklar ya da genetik yatkınlık, TSSB riskini artırabilir.
Sosyal Destek Eksikliği: Travma sonrasında yeterli sosyal destek alamayan kişilerde TSSB gelişme olasılığı daha yüksektir.
Stresle Başa Çıkma Yöntemleri: Kişinin stresle başa çıkma yeteneği de TSSB riskini etkileyebilir. Sağlıksız başa çıkma stratejileri, TSSB gelişimini tetikleyebilir.
TSSB Tedavi Yöntemleri
TSSB’nin tedavisi, belirtileri hafifletmek ve kişinin yaşam kalitesini artırmak amacıyla çeşitli yöntemleri içerir. En yaygın tedavi yöntemleri şunlardır:
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Bilişsel davranışçı terapi, TSSB tedavisinde en yaygın kullanılan terapi yöntemlerinden biridir. BDT, kişinin olumsuz düşüncelerini ve inançlarını fark etmesine ve bunları daha gerçekçi ve pozitif düşüncelerle değiştirmesine yardımcı olur. Bu terapi türü, travmatik olayla ilgili düşüncelerin ve duyguların işlenmesine, hatırlatıcı durumlardan kaçınmanın azaltılmasına ve kaçınma davranışlarının üstesinden gelinmesine yardımcı olabilir.
2. Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR)
EMDR terapisi, travmatik anıların yeniden işlenmesi ve bireyin bu anılara karşı duyarsızlaştırılması amacıyla kullanılan bir terapi yöntemidir. EMDR, göz hareketleri, sesler veya dokunsal uyarıcılar kullanılarak travmatik anıların beynin her iki yarım küresinde işlenmesine yardımcı olur. Bu terapi yöntemi, TSSB belirtilerini hafifletmede oldukça etkili olabilir.
3. İlaç Tedavisi
TSSB tedavisinde antidepresanlar ve anksiyolitikler gibi ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, beyindeki kimyasal dengesizlikleri düzelterek TSSB belirtilerini hafifletir. İlaç tedavisi genellikle terapi ile birlikte kullanılır ve tedavi süresi bireyin ihtiyaçlarına göre değişebilir.
4-Somatik Deneyimleme
Somatik Deneyimleme ,travma ve Travma Sonrası Stres Bozukluğunun yarattığı etkileri iyileştirme odaklı, sinir sistemimizi ve bedenimizi merkeze alan psikobiyolojik bir terapi yöntemidir. Kısa sürelidir. Bireyin beden duyumlarını fark etmesi ,takip etmesi ile bedende biriken enerjinin çözülmesi ve sinir sisteminin kendini yeniden düzenlemesi yönünde çalışmalar yapılır.
5. Maruz Kalma Terapisi
Maruz kalma terapisi, bireyin travmatik olayı hatırlatan durumlara yavaş yavaş maruz bırakılmasıyla korkularının üstesinden gelmesine yardımcı olan bir terapi yöntemidir. Bu terapi türü, kişinin kaçınma davranışlarını azaltır ve travmatik olayla ilgili korkularını yenmesine yardımcı olur.
TSSB ile Başa Çıkma Stratejileri
TSSB tedavisinin yanı sıra, bireylerin günlük yaşamlarında uygulayabilecekleri bazı başa çıkma stratejileri de vardır. Bu stratejiler, TSSB belirtilerini hafifletmeye ve kişinin yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir:
Sosyal Destek: Aile, arkadaşlar ve destek grupları gibi sosyal destek kaynaklarından yardım almak, TSSB belirtilerini hafifletebilir.
Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz, vücutta endorfin salgılayarak ruh halini iyileştirebilir.
Gevşeme Teknikleri: Meditasyon, derin nefes alma ve yoga gibi gevşeme teknikleri, stresi azaltmaya ve zihni rahatlatmaya yardımcı olabilir.
Sağlıklı Yaşam Tarzı: Dengeli beslenme, yeterli uyku ve alkol/tütün gibi zararlı maddelerden uzak durma, genel ruh sağlığını olumlu yönde etkileyebilir.
Uzman Psikolog Evrim Dursun ile TSSB Tedavisi
Travma Sonrası Stres Bozukluğu, ciddi bir ruh sağlığı sorunu olmasına rağmen, doğru tedavi yöntemleri ile başarılı bir şekilde yönetilebilir. Uzman Psikolog Evrim Dursun olarak, TSSB’nin tedavisinde size en uygun yöntemleri belirleyip, bu zorlu süreçte sizi desteklemekteyim. Bilişsel davranışçı terapi, EMDR terapisi ve diğer tedavi yöntemleri ile TSSB belirtilerinizi hafifletmek ve yaşam kalitenizi artırmak için yanınızdayım.
Randevu almak ve daha fazla bilgi edinmek için Evrim Dursun web sitemizi ziyaret edebilir ya da bizimle iletişime geçebilirsiniz